Higiena jest jednym z czynników warunkujących zdrowie. Przestrzeganie jej zasad jest szczególnie ważne w okresie zwiększonej zachorowalności. Dzięki myciu rąk, możemy o połowę zmniejszyć liczbę chorób układu pokarmowego i o 30% liczbę chorób układu oddechowego.

Higiena osobista w rozumieniu potocznym to po prostu utrzymywanie ciała w czystości i unikanie chorób. W medycynie znaczenie tego terminu jest szersze i obejmuje wszelkie działania podejmowane indywidualnie przez każdego człowieka (stąd przymiotnik osobista),których celem jest niedopuszczenie do choroby, utrzymanie optymalnego stanu zdrowia i sprawności fizycznej oraz psychicznej, a także wydłużenie życia. Innymi słowy, higiena osobista to ogół praktyk, które mają chronić przed chorobami i urazami oraz służyć utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej i psychicznej przez możliwie długi okres życia.

Nawyki higieniczne należy kształtować jak najwcześniej, gdyż ważne są już w wieku dziecięcym. Przestrzeganie higieny sprzyja utrzymaniu dziecka w dobrym zdrowiu, a to z kolei jest warunkiem jego prawidłowego rozwoju, nie tylko fizycznego, ale też emocjonalno- społecznego i umysłowego.

Ucząc dziecko zasad prawidłowej higieny, należy zwrócić uwagę na następujące zasady:

• Powinno myć ręce przed każdym posiłkiem, po zabawie na dworze, po przyjściu do domu/ przedszkola!
• Nie powinno brać rąk do ust!
• Nosek powinno smarkać tylko w chusteczkę, najlepiej jednorazową, którą od razu można wyrzucić do kosza!
• Kaszląc czy kichając musi przysłaniać usta!
• Nie wolno wycierać noska w rękaw czy dłoń!
• Nie można jeść nieumytych warzyw i owoców!
• Należy myć zęby co najmniej 2 razy dziennie, a najlepiej po każdym głównym posiłku!

Bardzo ważne jest mycie dziecka. Skóra ma dla organizmu znaczenie ochronne i dlatego należy ją starannie pielęgnować. Systematyczne i dokładne mycie usuwa podłoże do rozwoju wszelkiego rodzaju zarazków i umożliwia lepsze oddychanie całą powierzchnią ciała. Dziecko powinno być przyzwyczajone do codziennego mycia ciała. Warto zdawać sobie sprawę z tego, że kształtowanie nawyków higienicznych dziecka zachodzi niemal od początku jego życia. Na przykład, regularnie kąpany noworodek, a potem niemowlę, przyzwyczaja się do tego, że całe ciało jest myte każdego dnia. Jeśli odbywa się to w odpowiedni sposób, tzn. zarówno temperatura wody, jak otoczenia jest właściwa, używa się niedrażniących mydeł i miękkich myjek lub gąbek, nie dopuszcza do sytuacji, w których dziecko odczuwa silny lęk lub dyskomfort (zachłyśnięcie się wodą, podrażnienie oczu mydłem itp.), czynność ta staje się dla dziecka czymś bardzo naturalnym i oczywistym, co stwarza bardzo dobrą podstawę do ukształtowania trwałego nawyku. Oczywiście wraz z wiekiem dziecka zmienia się sposób wykonywania tej czynności, lecz cel pozostaje ten sam.

Ważny jest nawyk mycia rąk. Czynność mycia rąk nie jest łatwa do nauczenia ale pierwszoplanowa, ponieważ powtarza się ją kilka razy w ciągu dnia: przed posiłkiem, po załatwieniu potrzeb fizjologicznych, po przyjściu ze spaceru, z ogrodu, po niektórych zajęciach np. lepieniu z plasteliny. Na mycie rąk składają się następujące czynności: zawijanie rękawów, moczenie rąk, mydlenie, spłukiwanie tak by woda nie rozpryskiwała się na podłogę i nie zostało zmoczone ubranie, strzepywanie wody, wycieranie ręcznikiem. Przy takiej liczbie, dość skomplikowanych czynności nie możne być mowy o pośpiechu, mycie rąk należy uczyć etapami, każdą czynność powtarzać wiele razy oraz kontrolować dokładność wykonania. Zasadami obowiązującymi w czasie nauki mycia rąk winny być systematyczność i ciągłość ćwiczeń powiązanych z pokazem i objaśnieniem osoby dorosłej.

Wygląd zewnętrzny dziecka - to także higiena osobista. Już od najwcześniejszych lat należy uczyć dzieci kontrolować swój wygląd zewnętrzny: czy ubranie jest czyste, bez plam, czy nie brak żadnego guzika czy są one prawidłowo zapięte, czy włosy czyste i uczesane itp. Trzeba również wdrażać dzieci do zabezpieczenia odzieży przed zmoczeniem w czasie mycia rąk, zabaw na śniegu zimą oraz brudzeniem podczas niektórych zajęć. Dzieci starsze powinny już w pewnym stopniu czuć się odpowiedzialne za swój wygląd.

Ważne jest, że dobre nawyki higieniczne możemy kształtować poprzez zabawę. Uczenie dziecka zachowań prozdrowotnych może odbywać się w trakcie zabawy. Nie musi być ciężką pracą lub przykrym obowiązkiem dla dziecka czy rodzica. Istotne jest jednak, aby dziecko miało jasność, jaki jest cel danej czynności. Systematyczność w tej sytuacji jest najważniejsza. Wypracowanie u dziecka dobrych nawyków higienicznych wymaga przede wszystkim systematyczności. Nie sposób tego uczynić okazjonalnie. Zachowania prozdrowotne muszą być wplecione w codzienną rutynę. Nie można z nich rezygnować, bo dziecko jest zmęczone lub chce się bawić, bo rodzic nie ma czasu, bo są wakacje lub przyszli goście. Trzymanie się tej zasady jest niekiedy równie trudne dla rodziców, jak i dla dzieci, lecz jest niezbędne do wypracowania trwałych i dobrych nawyków.

W naszym przedszkolu podejmujemy szereg działań wyrabiających u dzieci nawyk samodzielnego dbania o higienę. Czynności związane z higieną, np. mycie rąk, wpływają na doskonalenie samoobsługi przedszkolaków w tym zakresie. Wiek przedszkolny to doskonały moment na propagowanie zachowań prozdrowotnych, gdyż dzieci uwielbiają przebywać w łazience i bawić się wodą. Higiena osobista i profilaktyka prozdrowotna zajmują ważne miejsce w pracy dydaktyczno-wychowawczej. Zdrowie dziecka jest podstawowym warunkiem pomyślnego procesu wychowawczego.

Kształtowanie nawyków rozpoczynamy od najmłodszych lat, by dziecko nie zdążyło nagromadzić niewłaściwych zachowań i doświadczeń. Do najważniejszych należą nawyki związane z: czystością osobistą, odżywianiem, korzystaniem ze świeżego powietrza, troską o układ nerwowy i narządy zmysłów, wyrabianiem czynnej postawy zapobiegającej chorobom i infekcjom, wyrabianiem pozytywnego stosunku do lekarza.

W obecnej, trudnej sytuacji epidemiologicznej duży nacisk kładziemy na mycie rąk.

Ręce wystarczy umyć zwykłym mydłem (w kostce lub płynie) pod bieżącą, ciepłą wodą. Mydło zawierające substancje przeciwbakteryjne (odkażające) nie ma przewagi nad zwykłym mydłem toaletowym.

Podczas mycia rąk mydłem należy wykonać następujące czynności:

• zmoczyć całe dłonie wodą,
• nabrać tyle mydła, aby pokryło całą powierzchnię dłoni,
• dokładnie rozprowadzić mydło po powierzchni dłoni, pocierając o siebie rozprostowane dłonie,
• spleść palce i namydlić je, łącznie z przestrzeniami między palcami, nie zapominać o kciukach, namydlić też nadgarstki,
• dokładnie opłukać ręce wodą, żeby usunąć mydło,
• wytrzeć ręce do sucha ręcznikiem jednorazowego użytku albo własnym ręcznikiem,
• myć ręce około 30 sekund.

Małgorzata Piontkowska